Ы. Алтынсарин атындағы Академия әзірлеген білім алушылардың үздіксіз кәсіптік бағдарлау жүйесін құру стратегиясы бойынша әдістемелік ұсынымдардан үзінді
Кәсіптік бағдар-білім алушыларды білім беру және кәсіптік мүмкіндіктер саласында оның құқықтарын іске асыруда даярлауға, кәсіптік мүдделерге сәйкес кәсіп пен оқу орнын еркін және саналы түрде таңдауға бағытталған іс-шаралар жүйесі.
Оқушылардың ерте кәсіптік бағдарлануы мемлекеттің білім беру саясатын дамытудың басым бағыттарының біріне айналуда.
Қазақстанда білім алушылар арасында кәсіптік бағдар беру жұмысын жергілікті атқарушы органдардың үйлестіруімен орта білім беру ұйымдары жүргізеді.
ҚР Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 "педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғалар лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы" бұйрығына сәйкес кәсіптік бағдар беру жұмысы
* директордың бейіндік оқыту жөніндегі орынбасары үйлестіреді
* педагог-психологтар
* сондай – ақ барлық педагогтар-мемлекеттік білім беру стандартының талаптарын орындау шеңберінде.
2022 жылғы 31 Наурызда бұйрыққа мектепте кәсіптік бағдар беру жұмысына ұйымдастырушылық-әдістемелік басшылық жасауға жауапты педагог-кәсіптік бағдар беруші лауазымын енгізу туралы толықтырулар енгізілді
"HR+" (asppm.kz)-психологиялық-педагогикалық мониторингтің автоматтандырылған жүйесі-бұл мектеп психологтары мен сынып жетекшілері үшін заманауи платформа.
Тестілеу қорытындысы бойынша психолог-мамандар балаларға, олардың ата-аналарына және педагогтарына баланың әлеуетін дамыту және болашақ мамандығын таңдау бойынша консультациялық қолдау көрсетеді.
Қазақстан Республикасында жұмыс істеп тұрған білім беру жүйесін ескере отырып орта білім беру ұйымдарының білім алушыларын орта білім алу деңгейлері бойынша үздіксіз кәсіптік бағдарлау жүйесін құру орынды деп болжанады:
- бастауыш білім деңгейі (бастауыш мектеп буыны) - 1-4 сыныптар;
- жалпы орта білім беретін мектептің кіші сынып деңгейі (бастауыш мектеп буыны) – 5-7 сыныптар;
- жалпы орта білім беретін мектептің орта сынып деңгейі (орта мектеп буыны) – 8-9 сыныптар;
- жалпы орта білім беретін мектептің жоғары сынып деңгейі (жоғары мектеп буыны) – 10-11 сыныптар.
Орта білім беру ұйымдарындағы кәсіптік бағдар беру жұмысы былайша бөлінсін:
- бастауыш сыныптар (1-4): педагог-кәсіптік бағдар беруші мен педагог-психологтың жалпы үйлестіруі мен консультациясы кезіндегі сынып жетекшісі;
- кіші сыныптар (5-7): сынып жетекшілері әлеуметтік педагогтың, пән мұғалімдерінің көмегімен кәсіби бағдар беруші мен педагог-психологтың жалпы үйлестіруі мен консультациясы кезінде;
- орта сыныптар (8-9): педагог-психолог, әлеуметтік педагог, сынып жетекшісі және пән мұғалімдерінің көмегімен кәсіби бағдар беруші;
- жоғары сыныптар (10-11): педагог-психолог, әлеуметтік педагог, сынып жетекшісі және пән мұғалімдерінің көмегімен кәсіби бағдар беруші
Оқушылармен кәсіби бағдарлау бойынша жұмыстың ерекшелігі:
1-4 сыныптар: баланың ішкі психологиялық ресурстарын дамыту, ойын, шығармашылық, іздеу, зерттеу кәсіби қызметі жетекші рөл атқарады
1-4 сынып оқушыларын ерте кәсіптік бағдарлаудың мақсаттары: әр адамның өміріндегі еңбек орны туралы бастапқы түсініктерді кеңейту; әртүрлі мамандықтар туралы негізгі түсініктерді егжей-тегжейлі көрсету
5-7 сыныптар: мамандық әлемі туралы білімді кеңейту және мамандық таңдауға алғашқы қадамдар жасауға мүмкіндік беру.
Осы кезеңдегі кәсіптік бағдарлау жұмысының мақсаты: құзыреттерді алу:
- оқушылардың тәжірибе мен мамандыққа деген қызығушылығын дамытуда жеке мағынасын дамыту;
- өз мүдделері, мүмкіндіктері мен қабілеттері туралы идеялар;
- әлеуметтік кәсіптік практиканың түрлі салаларында бастапқы тәжірибе жинақтау.
8-9 сыныптар: мектеп психологының белсенді диагностикалық жұмысы басталады, мамандықты саналы түрде таңдау сабақтары өткізіледі
Мектеп психологы, педагог-кәсіптік бағдар берушімен, пән мұғалімдерімен бірлесіп, белгілі бір мамандықты таңдау мәселелері бойынша кеңес береді, оқушылардың кәсіби өзін-өзі анықтау мәселесінде бастапқы дағдылары мен дағдыларын қалыптастырады.
Оқытудың осы кезеңіндегі кәсіптік бағдарлау жұмысының мақсаттары мен міндеттері: Білім алушыларға болашақ кәсіптің нұсқаларын жобалауда психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету, жоғары мектептің бейінді және бейінді емес сыныптарында оқуды жалғастыру.
10-11 сыныптар: кәсіби бағдарлау дайындығының негізгі мақсаты-кәсіби жоспарларды түзету, таңдалған қызметке дайындықты бағалау.
10-11 сынып оқушыларымен кәсіптік бағдар беру жұмысының маңызды бағыттарының бірі олардың мүдделерін, бейімділігін, кәсіби қалауын, жеке ерекшеліктерін диагностикалау болып табылады
